فاطمه در سوگ پدر

علاقه فاطمه به پیامبر تنها علاقه یک دختر به پدرش نبود، بلکه وى‏استمرار تمام ابعاد شخصیت رسول خدا بحساب مى‏آمد. مگر پیامبر دست‏او را نگرفت و نفرمود: "هرکه این بانو را شناخت که شناخت، و هرکس‏وى را نشناخت بداند که وى فاطمه دختر محمّد است. او پاره تن من‏وجان من است که میان دو پهلویم جاى دارد. هرکه وى را آزرد مرا آزرده‏و هرکه مرا آزرد خدا را آزرده است.
مگر على‏علیه السلام از قول فاطمه‏علیها السلام به ما نفرمود که گفت: رسول خدا به‏من فرمود: "اى فاطمه هرکس برتو درود و صلوات بفرستد خداوند او رابیامرزد ودر هر جاى بهشت باشم او را به من ملحق کند.
محبّت و دوستى فاطمه نسبت به پدرش بالاتر از محبّتِ قوم و خویشى‏بود. محبّت او محبّتى الهى و خدایى بود که از معرفت فاطمه به مقام شامخ‏نبوّت وبزرگى آن‏حضرت در پیشگاه خداوند سرچشمه مى‏گرفت.
هنگامى که فاطمه زهرا، رسول خدا را از دست داد تنها کسى بود که به‏حساسیت موقعیت، پى‏برد و با این حادثه، گویى تمام کوههاى عالم برسر او خراب شد.
با اینکه دل همه مسلمانان در فقدان رسول گرامى اسلام سوگوارواندوهگین بود امّا سیل غم در دل دختر و تنها وارث و پاره تن پیامبرسرازیر گشت!!
مصیبتهاى بزرگ و بسیار، اندیشه مردم را از تفکّر جدّى براى پرکردن جاى خالى آن‏حضرت غافل کرده بود.
و این وظیفه فاطمه زهرا بود که با احیاى یاد رسول خدا و بیان عظمت‏وى وفرستادن درود و آشکار ساختن اندوه شدید خود بر او این خلاء راپر کند.
در واقع فاطمه زهرا با گریه خود بر رسول خداصلى الله علیه وآله عبادت مى‏کرد.چون گریه او یاد رسول اللَّه را زنده مى‏داشت، و این خود به مکتب‏وارزشهاى رسالت پیامبر جان مى‏بخشید. گریه زهرا بر پدرش به حدىّ‏رسیده بود که وى را در شمار پنج نفر از مویه کنان جهان یعنى آدم،یعقوب، یوسف و امام سجادعلیهم السلام جاى داده‏اند.
از فضه خدمتکار حضرت فاطمه نقل شده است که درباره اندوه‏آن‏حضرت گفت: درمیان مردم جهان و یاران و نزدیکان و دوستان رسول‏خدا هیچ کسى در فراق آن‏حضرت اندوهگین‏تر و گریانتر و نالانتر ازبانویم فاطمه زهرا نبود. اندوه او هرلحظه تازه‏تر و فزونتر مى‏شدوگریه‏اش شدّت مى‏یافت.
فاطمه‏علیها السلام هفت‏روز در فراق‏پدرش گریست‏وآرام نیافت واز اندوهش‏کاسته نشد. هر روز گریه‏اش بیشتر از روز پیش بود. چون هشتمین روزفرارسید، اندوه، نهانش را آشکار ساخت و عنان شکیب از دست داد و ازخانه بیرون آمد و فریاد کشید. گویى صدایش از دهان پیامبر بیرون‏مى‏آید. زنان شتابان به سویش رفتند. کودکان و خردسالان نیز به نزدش‏روانه گشتند. مردم به گریه و زارى پرداختند و از هر سوى گرد آمدند.چراغها خاموش شد تا روى زنان معلوم نشود. زنان چنین مى‏پنداشتند که‏پیامبر خدا از قبر بیرون آمده است. همه در حیرت و شگفتى فرو رفته‏بودند. فاطمه در سوگ پدر نوحه مى‏خواند و آن‏حضرت را صدا مى‏زدومى‏گفت: اى پدر! اى برگزیده! اى محمّد! اى ابوالقاسم! اى یاوریتیمان وشوى مردگان! از این پس چه کسى به محراب نماز مى‏ایستد؟چه کسى به فریاد دختر سرگشته و عزادارت خواهد رسید؟
آنگاه دامن کشان به سوى قبر پیامبر رفت. از بس اشک ریخته بود،چیزى نمى‏دید. چون نزدیک تربت پاک پیامبر شد نگاهش به‏مأذنه افتاد،گامها را کوتاه کرد. امّا آنچنان گریست و زارى کرد تا آن که از هوش رفت.زنان سراسیمه به سویش شتافتند و بر چهره‏اش آب پاشیدند. چون به هوش‏آمد از جاى برخاست در حالى که لب به‏سخن گشوده بود و مى‏گفت:
"تاب و توانم برفت. پوست بدنم نیز به من خیانت کرد. دشمن‏نکوهشم کرد و افسردگى مرا کشت. اى پدر! اینک تنها و حیران مانده‏ام.صدایم به خاموشى گراییده و پُشتم شکسته است. زندگى‏ام تیره و تاروروزگارم سیاه شد. پدر! از این پس هیچ همدم و همدلى براى رفع تنهایى‏ووحشتم ندارم و دیگر کسى نیست که اشکم را باز دارد و یاورى نیست‏که در ناتوانیها مرا یار باشد. پس از تو قرآن و منزل و مأوى جبرئیل‏ومیکائیل از خاطرها فراموش شد. تمام اسباب پس از تو دگرگون و همه‏درها دربرابرم بسته شد. من نیز پس از تو در این دنیا دیرى نخواهم زیست‏و هر دم که برآرم با گریه بر تو همراه است اشتیاقم به تو واندوهم بر توهیچ گاه پایان ندارد".
آنگاه بانگ برآورد که: اى پدر! اى جان من! سپس این اشعار رامترنّم شد:
- اندوه من بر تو، اندوهى تازه است و قلب من، به خدا سوگند،جایگاه ریزش شور و غوغاست.
- هر روز که سپرى مى‏شود اندوه من در آن فزونى مى‏یابد و گریه‏ام برتو تمام ناشدنى است.
- پیشامدهاى ناگوار من بزرگ شد و عنان تسلّى و آرامش را از کف‏دادم. پس گریه‏ام در این سوگ هر لحظه تازه است.
- هر آن دلى که در فراق تو با شکیب و تسلیت همراه مى‏شود، همانادلى افسرده و بى‏جان است.
سپس فریاد برآورد: اى پدر با مرگ تو دنیا از نور افشانى باز ایستادودرخشندگى خود را نهان ساخت که آن به سبب خرّمى تو، در تجلّى بودروزهاى دنیا تیره و تار شده است و تنها از سیاهى و خشونت سخن‏مى‏راند. اى پدر! تا روزى که تو را دوباره دیدار کنم همواره در سوگ تواندوهگین و متأسفم. اى پدر! از هنگامى که تو رفته‏اى خواب نیز ازدیدگان من برفت. از این پس چه کسى به فریاد بیچارگان و شوى مردگان‏خواهد رسید؟ و امّت تا روز قیامت دست به دامان چه کسى خواهندزد؟ اى پدر! پس از تو ما از مستضعفان شدیم و مردم از ما روى گردان‏شدند. حال آن که ما به وجود تو درمیان مردم بزرگ بودیم نه مستضعف.پس کدامین اشک است که از فراق تو از دیدگان روان نشود؟ و کدامین‏اندوه است که پس از تو پیوسته و همیشه نباشد؟ و کدامین چشم پس از توبه هنگام خواب سُرمه کشیده مى‏شود؟ تو بهار دین و نور پیامبران بودى.پس چگونه است که کوهها از فراق تو به جنبش در نمى‏آیند ودریاهانمى‏خشکند و زمین به لرزه نمى‏افتد؟!
پدر! من به پیشامدهاى ناگوار مبتلا شدم. این مصیبت اندک و آسان‏نبود. اینک مصیبتى بزرگ وحادثه‏اى ترسناک مرا درخود فروگرفته است.
فرشتگان بر تو گریستند و چرخ از گردش باز ایستاد، منبرت پس از توغریب و تنهاست و محرابت از دعا و مناجات تو، تهى است و قبرت به‏آغوش گرفتن‏تو خرسند و شاد است و بهشت به‏تو و به‏دعا ونمازت مشتاق!
اى پدر! پس از تو چقدر ظلمت مجالست بزرگ شده است دریغا بر توتا گاهى که من شتابان به سوى تو آیم. ابوالحسن مؤمن، پدر دو فرزندت‏حسن وحسین و برادر و دوستت، و یاور تو و کسى که او را به کودکى‏پروردى و در بزرگى او را به برادرى گرفتى و شیرین‏ترین دوستان‏ویارانت کسى که از دیگران در اسلام و هجرت و یارى دادن به توپیشقدم‏تر بود، او نیز در ماتم تو به سوگ نشسته است. داغ فراق تو همه‏ما را در خود فرو گرفت و گریه، کشنده ما شد واندوه و سوگوارى با ماهمنشین گشت.
سپس اشک ریخت و ناله‏اى از دل برآورد آنچنان که گویى روحش ازکالبدش بیرون شد. آنگاه این اشعار را خواند:
- پس از فقدان خاتم پیامبران شکیبایى‏ام اندک شد و عنان آرامشم ازکف رفت.
- دیده‏اى دیده! چون باران ببار. واى بر تو از بارش خون بخیلى مکن.
- اى رسول خدا و اى برگزیده او و اى پناه یتیمان و ناتوانان.
- کوهها و حیوانات و پرندگان و زمین، همگى پس از آسمان بر توگریستند.
- سرورم! حجون و رکن و مشعر همراه با بطحا همگى برتو گریه‏کردند.
- محراب ودرس قرآن سحرگاهان وشامگاهان، آشکارا برتو گریستند.
- اسلام نیز که درمیان مردم از همه غریب‏تر شد، بر تو گریست.
- اى کاش منبرى را که تو بر فراز آن مى‏رفتى، مى‏دیدى که چگونه پس‏از روشنایى، ظلمت و تاریکى او را در خود فرو گرفته است.
- خدایا! در مرگم شتاب فرماى که روزگارم تیره و تار شده است.
فضه گوید: آنگاه فاطمه‏علیها السلام به خانه‏اش برگشت و شبانه روز بناى‏ناله و زارى گذارد. اشکش باز نمى‏ایستاد و گریه‏اش آرام نمى‏گرفت.
بزرگان مدینه گردآمده نزد على‏علیه السلام رفتند وعرض کردند: اى ابوالحسن!فاطمه شبانه روز مى‏گرید. به گونه‏اى که شبها خواب راحت را از ما گرفته‏است وروزها نمى‏گذارد که ما آسوده درپى کسب و کار خویش باشیم. ماآمده‏ایم تا به تو بگوییم که از فاطمه بخواهى که یا شبها گریه کندیا روزها. امیرمؤمنان گفت: بسیار خوب.
سپس امیرمؤمنان نزد فاطمه رفت. فاطمه همچنان بى‏وقفه مى‏گریست‏وهیچ دلدارى و تسلیتى در مورد او مؤثر نبود. امّا چون على را بدید اندکى‏آرام گرفت. حضرت على به فاطمه فرمود: اى دختر رسول خدا! بزرگان‏مدینه از من خواستند که از تو بخواهم که یا شبها بگریى یا روزها.
فاطمه زهرا پاسخ داد: اى ابوالحسن! درنگ من درمیان اینان چقدراندک و رفتنم از ایشان چقدر نزدیک است. به خدا سوگند شب و روز ازگریستن دست برنخواهم داشت مگر آنکه به پدرم رسول خدا بپیوندم.على به او فرمود: آنچه خود مى‏دانى بکن اى دختر رسول خدا.
سپس امیرمؤمنان، خانه‏اى در بیرون از شهر براى حضرت زهراساخت که آن را بیت‏الاحزان نامیدند.
چون صبح فرا مى‏رسید، زهرا حسن و حسین را پیشاپیش خود قرارمى‏داد و با گریه به سوى آن خانه روانه مى‏شد.
فاطمه زهرا از برخى از مناسبتها براى معرفى رسول خدا ویادآورى‏خاطرات عطرآگینش بهره مى‏گرفت. در روایت آمده است که چون پیامبروفات یافت، بلال از گفتن اذان خوددارى کرد و گفت: پس از رحلت‏رسول خدا براى کس دیگرى اذان نخواهم گفت.
روزى فاطمه زهرا گفت: دوست دارم صداى موذّن پدرم را بشنوم.چون این خبر به گوش بلال رسید. شروع به گفتن اذان کرد. همین که گفت‏اللَّه اکبر، اللَّه اکبر، فاطمه به یاد پدرش و دوران حیات او افتاد. پس‏نتوانست از گریه باز ایستد. چون بلال به عبارت اشهد ان محمّداً رسول اللَّه‏رسید فاطمه فریادى کشید و به صورت بر زمین افتاد و از هوش برفت.مردم به بلال گفتند: بس است اى بلال که دختر رسول خدا از دنیا رفت.آنان گمان کردند که فاطمه مرده است. بلال اذانش را ناتمام گذارد. چون‏فاطمه به هوش آمد از بلال خواست که اذانش را به اتمام رساند امّا بلال‏خواسته آن‏حضرت را اجرا نکرد و گفت: اى سرور زنان! من بر جان توبیمناکم و مى‏ترسم که با شنیدن اذان به جان خود آسیب رسانى. فاطمه نیزاو را از ادامه اذان معاف داشت.